"Περί Επιμελείας Ψυχής"

Ομιλία Z'
Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΚΑΤΟΡΘΩΝΕΤΑΙ Κ' ΜΕ ΤΗ ΧΑΡΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
& ΜΕ ΤΗ ΘΕΛΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

“Ουδείς επιγινώσκει τον Υιόν, ει μη ο πατήρ, ουδέ τον πατέρα τις επιγινώσκει ει μη ο Υιός, και ω εαν βούληται ο Υιός αποκαλύψαι”
(Μτ. ια’ 72)

Παρά το γεγονός ότι η θεία φιλανθρωπία είναι άπειρη… η σωτηρία είναι αδύνατη χωρίς τις συγκατάθεση και τη συνεργασία του ανθρώπου.

Διότι η συναίσθηση και η μεταμέλεια, ο πόθος της σωτηρίας και η αναζήτησή της, είναι ένδειξη της επιστροφής προς το Θεό,… είναι κατά κάποιο τρόπο επίκληση της θείας ευσπλαχνίας, η οποία βιάζεται να ελεήσει τον παραπλανημένο.

“η Χάρη, παρότι είναι Χάρη, σώζει μόνο αυτούς που το θέλουν” (θείος Χρυσόστομος)

“το να σωθούμε προϋποθέτει και τη δική μας συμμετοχή και του Θεού” (Γρηγόριος Θεολόγος)

“αν και ο Θεός έπλασε μόνος τον άνθρωπο, δεν σώζει τον άνθρωπο δίχως τη συγκατάθεσή του” (Ιουστίνος)

η θέληση χωρίς τη Χάρη είναι ανεπαρκής για τη σωτηρία, γιατί ο άνθρωπος αδυνατεί από μόνος του να δικαιώσει τον εαυτό του απέναντι στον Θεό.

Σύνολη η Εκκλησία, αφού βάδισε τη μέση οδό, κήρυξε και τις δύο πλευρές λανθασμένες και δογμάτισε ότι “η σωτηρία του ανθρώπου κατορθώνεται με τη θεία Χάρη και με τη θέληση και τη συνεργασία του ιδίου.”

Από τα ίδια τα λόγια του Σωτήρα θεωρείται δεδομένη η ανάγκη συνυπάρξεως και των δύο. … για τη σωτηρία απαιτούσε αυταπάρνηση, η οποία είναι αδύνατον να συμβεί δίχως τη συγκατάθεση και την ατομική θέληση.

Η μεν Χάρη του Θεού προσκαλεί, διαφωτίζει τον νου και την καρδιά, η δε θέληση συνεργεί στη διάνοιξη των οφθαλμών και την κάθαρση της καρδιάς. Η σωτηρία ξεκινάει από τη Χάρη, μορφοποιείται από τη θέληση και τελειοποιείται από τη Χάρη η οποία την στεφανώνει.

Για το ότι οφείλουμε να σπεύδουμε σε μετάνοια

Αυτός που δε φροντίζει για τη σωτηρία της ψυχής του διατρέει διπλό κίνδυνο : ή απροσδόκητα να αρπαγεί από τον θάνατο ή να εγκαταλειφθεί από τη Χάρη του Θεού. … η ζημιά είναι ο θάνατος της ψυχής.

Ανάψτε το φως της πόστεως και του σωστού τρόπου ζωής.

Επειδή δεν γνωρίζουμε πότε έρχεται ο Νυμφίος, χρειάζεται να είμαστε πάντα προετοιμασμένοι, να μας βρει σε πνευματική εγρήγορση και νήψη.

Η Χάρη του Θεού εγκαταλείπει τον αμετανόητο άνθρωπο, γιατί αυτός περιφρονούσε τον πλούτο της χρηστότητας, της ανοχής και της μακροθυμίας του Θεού.

“Νομίζεις, λοιπόν, άνθρωπε, εσύ που καταδικάζεις αυτούς που πράττουν την αμαρτία και κάνεις κι εσύ τα ίδια, ότι θα ξεφύγεις από την κρίση του Θεού; Ή περιφρονείς την αγαθοσύνη, την ανοχή και τη μακροθυμία Του, αγνοώντας ότι αυτή η αγαθότητα του Θεού σε οδηγεί στη μετάνοια; … Εκείνος θα αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του” (Ρωμ. β’ 3-6)

οφείλουμε να μην καθυστερούμε, γιατί η Χάρη του Θεού μας εγκαταλείπει και γιατί πολλές φορές αυτές οι αμαρτίες μας φέρνουν σε πρόωρους και αιφνίδιους θανάτους.

Την ανάγκη βιασύνης για γρήγορη επιστροφή και μετάνοια, υπαγορεύει και ο κίνδυνος να γίνουμε ανίκανοι για επιστροφή, γιατί η εξοικείωση προς το κακό μπορεί να μας καταστήσει ανίκανους για μετάνοια.

Η συνήθεια από τη συνεχή επανάληψη καταλαμβάνει θέση φύσεως στον άνθρωπο.

Η ελεύθερη βούληση χάνει την ανεξαρτησία της, ο άνθρωπος απομακρύνει το αυτεξούσιο, η θέληση φανερώνεται ανίκανη να αντισταθεί στη συνήθεια και κάθε απόπειρα, προκειμένου να ανακτήσει τη χαμένη ελευθερία, καθίσταται μάταιη.

Η δυνατότητα να αυτενεργεί έπαυσε και πράττει κατά διαταγή της συνήθειας.

Η συνήθεια του να αμαρτάνεις φέρνει το θάνατο.

Ας μην υποδουλώσουμε την ελεύθερη θέλησή μας στη θέληση της αμαρτίας. Ας μη συκατατεθούμε σε ό,τι είναι αντίθερο προς τον ηθικό νόμο.

Η άνανδρη υποχώρηση θα μας προσκομίσειδιπλά δεινά, πρώτα τη ντροπή και ύστερα τη δυστυχία.

Σταθερότητα λοιπόν και ανδρεία, γιατί μόνο με αυτά θα διατηρήσουμε την ηγεμονία του λογικού και της ηθική μας ελευθερία.

“δεν είναι φοβερό το να πέσεις, αλλά το να πέσεις και να μην σηκώνεσαι, τονα κακοπάθεις με τη θέλησή του και να έχεις αποβλακωθεί από τους λογισμούς της απογνώσεως, προσπαθώντας να κρύψεις την ασθενική σου προαίρεση.”

Ποιά πρέπει να είναι η αληθινή μετάνοια;

Η μετάνοια πρέπει να είναι αληθινή, και είναι αληθινή όταν συνοδεύεται … από τη διάθεση να μην πληγώσουμε ξανά την αγάπη και τη δικαιοσύνη του Θεού και από την εξαγόρευση των αμαρτιών μας.

Είναι μεταβολή γνώμης για τα όσα έχουν διαπραχθεί, αλλαγή του ηθικού βίου, μεταβολή προς το καλύτερο, τέλεια απομάκρυνση από τον προηγούμενο βίο και την αμαρτία.

Μετάνοια είναι η ηθική αναγέννηση του ανθρώπου, που είναι και αφετηρία νέας, ενάρετης ζωής.

Η μετάνοια του Ζακχαίου μας υποδεικνύει ταυτοχρόνως και τον τρόπο της θεραπείας του αμαρτήματος, όπως και τον τρόπο της αποκαταστάσεως της δικαιοσύνης του Θεού.

Ψεύτικη μετάνοια είναι αυτή του Φαραώ. … η μετάνοιά του ήταν μετάνοια φόβου και όχι μετάνοια συναισθήσεως. Δεν είχε επίγνωση της αμαρτίας.

Περί της αληθινής μετάνοιας και των καρπών της

“η αγαθή μεταμέλεια έχει μεγάλη δύναμη για τη σωτηρία, γι’αυτό και πρέπει συνεχώς να την καλλιεργούμε, ώστε να σωθούμε και να μη χαθούμε, γιατί όταν επιστρέψεις και στενάξεις, τότε θα σωθείς.” (άγιος Νείλος)

Αυτός που μετανόησε για τα δεινά που έπραξε, ακόμη και αν δεν δείξει μετάνοια άξια των αμαρτημάτων του, έχει από τον Θεό ανταπόδοση για τη μετάνοια που επέδειξε.

“Η αληθινή μετάνοια… ξεριζώνει από τη ψυχή, εκ βάθους, τα αμαρτήματα” (Κλήμης ο Αλεξανδρεύς)

“Μην απελπίζεσαι, ούτε να αφήνεις την προσευχή, αλλά έλα όπως είσαι αμαρτωλός, για να δοξάσεις και συ τον Δεσπότη και να προσφέρεις τα δικά σου δώρα αγάπης και τη συγχώρεση που σου προσφέρθηκε. Γιατί αν φοβηθείς να προσέλθεις, τότε εμποδίζεις να έλθει σε σένα η αγαθότητά Του και κωλύεις την πλουσιοπάροχη δικαιοσύνη Του, που οπωσήποτε θα σε επισκεπτόταν.” (Μέγας Βασίλειος)

Περί της προσκήσεως των αμαρτωλών από τον φιλάνθρωπο Θεό.

“Φύγετε μακρυά ο καθένας από τον πονηρό δρόμο και κάνετε ωραιότερα τα έργα σας.”

“Επιστρέψτε κοντά μου, μέσα από την καρδιά σας, με νηστεία, με δάκρυα και οδυρμό και διαρρήξτε τις καρδιές σας, όχι τα ιμάτιά σας, και μετανοήστε ενώπιον του Θεού, καθότι είναι ελεήμων και πολυεύσπλαγχνος, μακρόθυμος και πολυέλεος και πρόθυμος να συγχωρήσει.” (προφήτης Ιωήλ)

Ας προσέλθουμε στον Κύριο να εξομολογηθούμε σε Αυτόν τις ανομίες μας και είναι έτοιμος να συγχωρέσει τις αμαρτίες μας. Ελάτε όλοι να ζητήσουμε από καρδιάς τον Κύριο, για να βρούμε ανάπαυση στις ψυχές μας. Αμήν.