"Περί Επιμελείας Ψυχής" 

Λόγος Α'
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΣΙΤΙΑΣ

“Το μεν ποτήριον, ο εγώ πίνω πίεσθε· και το βάπτισμα, ο εγώ βαπτίζομαι, βαπτίζεσθε· το δε καθίσαι εκ δεξιών μου και εξ ευωνύμων μου, ουκ έστιν εμόν δούναι, αλλ’οις ητοίμασται.”
(Μκ. ι’ 39-40)

 

Αναγγέλει ότι δεν μεροληπτεί για κανέναν, ότι δεν καθορίζει ο ίδιος τη θέση του καθενός στη σωτηρία, αλλά ότι την καθιρίζει ο ίδιος ο άνθρωπος με την πίστη του και τα έργα του.

Οι θείες και οι ανθρώπινες πράξεις δεν προσμετρούνται με το ίδιο μέτρο.

Το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας… είναι το πιο θαυμαστό από όλα τα θαύματα που επιτέλεσε η δύναμη του Θεού · είναι το ανώτερο όλων όσα η σοφία του Θεού επινόησε· είναι και το πολυτιμότερο από όλα τα χαρίσματα που η αγάπη του Θεού χάρισε στους ανθρώπους, γιατί αυτό υπερέχει όλων των άλλων μυστηρίων κατά την αριθμητική υπέρβαση των όρων της φύσεως αφού όλα τα θαύματα προέρχονται από υπέρβαση κάποιων νόμων της φύσεως.

Ο Αριστοτέλης, ορίζοντας τους τρόπους υπάρξεως των φυσικών πραγμάτων, τους ανάγει σε δέκα, τους οποίους ονομάζει κατηγορίες : ουσία, ποσόν, ποιόν, προς τί, πού, πότε, κείσθε, έχειν, ποιείν, πάσχειν.

Ουσία είναι κάθε φυσικό ον, ή φυσικό πράγμα.
Ποσόν: έχει ένα ορισμένο μέγεθος, μια ορισμένη έκταση.
Ποιόν : έχει μια κάποια ποιότητα· λευκό ή μαύρο, γλυκό ή πικρό, κλπ
Προς τί : αναφέρεται ή έχει σχέση με κάτι άλλο.
Πού : βρίσκεται σε ορισμένο τόπο.
Έχειν : έχει κάποια εξωτερικά φαινόμενα, ως γνωρίσματα της ουσίας.
Ποιείν : έχει κάποια ενέργεια προς κάποιο άλλο.
Πάσχειν : να πάσχει κάτι, να κοπεί, να βασανίζεται, κλπ.

Το Μυστήριο της θείας Ευχαριστίας υπερβαίνει όλους τους προαναφερόμενους τύπους.
Είναι θαύμα …
κατά την ουσία ~ τα άγια δώρα μετά την ευλογία και τον αγιασμό είναι ουσία του σώματος και του αίματος του Χριστού.
κατά ποσόν ~ ολόκληρο το σώμα του Χριστού βρίσκεται σε όλο τον άγιο άρτο και ταυτοχρόνως ολόκληρο σε κάθε μερίδα.
κατά ποιόν ~ αισθανόμαστε την ποιότητα του άρτου & του οίνου, αλλά τρώμε και πίνουμε το σώμα και το αίμα του Χριστού.
κατά προς τί ~ δηλαδή κατά τη σχέση· γιατί στη θεία Ευχαριστία είναι μεν ο ίδιος ο Υιός αλλά δεν γεννιέται από Πατέρα και Μητέρα, αλλά τελεσιουργείται Μυστήριο.
κατά το πού ~ είναι στον Ουρανό και στη γη και αυτός ο ίδιος στο ιερό μας θυσιαστήριο.
κατά το πότε ~ ως σώμα Χριστού είναι άφθαρτο και αθάνατο, ως αίμα Χριστού είναι πηγή αιώνια ζωής, αλλά παραμένουν τα θεία χαρακτηριστικά μέσα στη θεία Ευχαριστία κατά τον χρόνο που παραμένει ο άρτος και ο οίνος.
κατά το κείσθε ~ στη θεία Λειτουργία ο Ιησούς θεωρείται κείμενος στη φάτνη, κατά τη γέννησή Του, κατά τη σταύρωσλη Του, κατά τα πάθη Του, κατά την Ανάστασή Του, όπως και ανερχόμενος στους Ουρανούς κατά την Ανάληψή Του και καθήμενος στα δεξιά του Πατέρα ως Υιός και Θεός.
κατά το έχειν ~ διότι το σώμα και το αίμα του Κυρίου έχουν εξωτερική περιβολή, τα είδη του άρτου και του οίνου.
κατά το ποιείν ~ διότι η μετάληψη των αχράντων Μυστηρίων αγγίζει μεν την αίσθηση, αλλά ενεργεί αγιάζοντας το πνεύμα.
κατά το πάσχειν ~ διότι ο θείος άρτος διαμελίζεται μεν, αλλά δεν διαιρείται.

Στο Μυστήρια της θείας Μεταλήψεως κρύβεται όχι μόνο η θεότητα αλλά και η ανθρωπότητα.

Ας εξετάζει ο καθένας τη συνείδησή του πρώτα, για να γνωρίσει την ηθική του κατάσταση και τη σχέση του με τον Θεό και τον πλησίον του και αν βρει αυτές σε θεάρεστη κατάσταση ας προσέλθει να κοινωνήσει, αλλιώς ας επιφυλαχθεί.

Πρέπει όταν πλησιάζουμε στη θεία Κοινωνία, να προσερχόμαστε με κάθε ευλάβεια, καθαροί παντός μολυσμού σώματος και πνεύματος, ώστε να μεταλαμβάνουμε αξίως.

σπάσε κάθε δεσμό έχθρας προς τον πλησίον σου, λύσε κάθε άδικη συναλλαγή, δώσε πίσω τα ξένα που δεν σου ανήκουν, απομακρύνσου από το κακό και να ενεργείς με χρηστότητα· επίστρεψε στον Κύριο και έλα να αγιασθείς ολόκληρος, να φωτισθείς και να γίνεις ταμείο της θείας Χάριτος, ώστε να ενωθείς με τον Χριστό, να μείνεις μέσα σε Αυτόν και Αυτός μέσα σου.

Πόσο ευτυχής και μακάριος να θεωρείται αυτός που μεταλαμβάνει επαξίως τα θεία Μυστήρια!

Αυτός, λαμβάνει σαν αρραβώνα την ουράνια Βασιλεία, ενδύεται τη θεία πανοπλία.
Η καρδιά εκείνου που κοινωνεί επαξίως, είναι πλημμυρισμένη από ανείπωτη χαρά και ανέκφραστη ευχαρίστηση. Αυτός μόνο αισθάνεται την αλλοίωση που επήλθε και ευφραίνεται γι’αυτήν την ανανέωση. Όλες οι αρετές στολίζουν την καρδιά του και πόθος του είναι η ένωσή του με τον Κύριο. Η ψυχική γαλήνη την οποία δίνουν η συναίσθηση της συμφιλιώσεως και κοινωνίας με τον Θεό και η ουράνια ειρήνη που βασιλεύει σ’αυτόν, καθρεπτίζονται στο πρόσχαρο πρόσωπο εκείνου που κοινώνησε επαξίως.

Η αγνότητα και η αθωότητα είναι δύο χάριτες που περιστρέφονται γύρω του.

Αλίμονο σ’αυτούς κατ’εκείνη την ημέρα που η θάλσσα θα ξεσηκωθεί κατ’επάνω τους· που θαπνέουν ισχυροί άνεμοι και τα κύματα θα κατακλύζουν το σκάφος τους. … Προς αυτούς έχουμε να προτείνουμε μόνο μία αδελφική συμβουλή : να σπεύσουν να κοινωνήσουν για να σωθούν.

Μετά τη θεία Ευχαριστία, αμέσως ύμνησε και ευχαρίστησε τον Κύριο, γιατί σε αξίωσε να γίνεις κοινωνός του σώματος και του αίματός Του. Πέρασε την ημέρα σου με άξια έργα και να την έχεις σαν παράδειγμα για τις υπόλοιπες μέρες της ζωής σου.

Μην ανεχθείς από εδώ και στο εξής να λυπήσεις τον Άγγελο, τον φύλακα της ψυχής και του σώματός σου, επιστρέφοντας στις πρώτες κακίες.

Ο Κύριος θέλει να σωθούν όλοι και να έλθουν σε επίγνωση της αλήθειας και περιμένεια τη μετάνοια του αμαρτωλού. Περιμένει τον αμαρτωλό που αμαρτάνει από άγνοια ή αυτόν που αμαρτάνει εν γνώση του εξαιτίας της ηθικής του αδυναμίας και που ωστόσο δεν ολιγωρεί για τα αμαρτήματά του· όχι όμως και αυτόν που αμαρτάνει εν γνώσει του και παραμελεί να μετανοήσει για τα αμαρτήματά του.

Βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος είναι το να παραμένεις μετά την αμαρτία αδιάφορος και αμετανόητος.

Η αιτία της πλάνης του ανθρώπου που αναβάλλει τη μετάνοια είναι η άγνοια του πνεύματος του Χριστιανισμού και η άγνοια της σημασίας της μετάνοιας.

Δεν θεωρούν αρετή αυτό που αρέσει στον Θεό, αλλά μάλλον την αποχή από την αμαρτία, χωρίς όμως τη μεταμόρφωση της καρδιάς και τους αγώνες για την απόκτηση των αρετών.
Ταυτίζουν τη μετάνοια με την αδυναμία διάπραξης της αμαρτίας, γι’αυτό νομίζουν ότι βρίσκονται σε μετάνοια όταν δεν πράττουν τα πονηρά έργα, έστω και από αδυναμία και ανικανότητα.

Ενώ η μετάνοια προέρχεται από τη συναίσθηση των πράξεων, αυτοί θεωρούν ότι εξαρτάται μόνο από την πρόθεση. Αν είναι λοιπόν ποτέ δυνατό να καθορίσουν κάτι που δεν εξαρτάται από τη θέλησή τους και αν είναι ποτέ δυνατόν να μετανοήσουν εφόσον η συναίσθηση κοιμάται.

Η συναίσθηση είναι ο παράγοντας της μετάνοιας. … δεν είναι μικρότερης σημασίας το να παραμελήσει κάποιος την προσπάθεια να καταλλαγεί με τον Θεό· διότι ο Θεός, εξαιτίας της μεγάλης κακίας εκείνου που κατ’εξακολούθηση αμαρτάνει και δεν θέλει να ευαρεστήσει τη θεία δικαιοσύνη, δεν ξεσηκώνει από τον λήθαργο τη ναρκωμένη καρδιά του, αλλά τον εγκαταλείπει· και έτσι δεν επιστρέφει, δεν γιατρεύεται και δεν σώζεται.

Να σπεύσουμε με δάκρυα να παρακαλέσουμε τον Θεό για τη μετάνοιά μας, για να δώσει στη καρδιά μας κατάνυξη και συντριβή και να χαλιναγωγήσει τους λογισμούς μας, ώστε να διεγερθεί η συναίσθηση, να αναγνωρίσει ο άνθρωπος την ηθική του υπόσταση και να προκαλέσει τη μετάνοια που πράγματι σώζει.