"Περί Επιμελείας Ψυχής" 

Επίμετρο
- Γιώργος Μπάρλας -

 

Η αγιότητα δεν είναι ένα φυσικό φαινόμενο, … , είναι εμπειρικά επαληθεύσιμη.

Η αγιότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η Αποκάλυψη του Αγίου Πνεύματος στην ανθρωπότητα. Η αγιότητα είναι η χριστιανική πράξη και χριστιανική πράξη είναι η ενέργεια του Θεού που διενεργείται από τους ανθρώπους.

η επιλογή από μόνη της δεν δικαιώνει τον άνθρωπο, αν δεν επιλέγει να πράττει το αγαθό και να αποφεύγει το κακό.

Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να προχωρήσει προς τη ζωή ή τον θάνατο.

Η αρχή της χριστιανικής ζωής είναι η συνειδητοποίηση του τί είναι πραγματική ελευθερία και ποιά η σωστή χρήση αυτής.

Ο ηθικός νόμος είναι η φωνή του Θεού που επικοινωνεί πράγματι μαζί μας.

Ο Άγιος Νεκτάριος τονίζει ότι ο ίδιος ο Θεός χάραξε στις καρδιές μας τον ηθικό νόμο και ότι το φυσιολογικό για τον άνθρωπο είναι να τον ακολουθεί αβίαστα.

Η συνείδηση δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται για το πόσο ενοχλητική είναι η φωνή της στον άνθρωπο, ακριβώς για να τον παρακινήσει να στραφεί προς ό,τι αποτελεί γι’αυτόν ζωή και να τον απομακρύνει από τον θάνατο. Αυτή είναι και η θέληση του Θεού.

Ο χριστιανός δεν ψάχνει την ανάπαυση αλλά την υπαρξιακή του αλήθεια. Κι όταν τη βρει, θα βρει και την ανάπαυση.

Εναπόκειται στον άνθρωπο να σταθμίσει την κατάσταση και να επιλέξει τη ζωή ή τον θάνατο. Την πορεία με τον Χριστό ή τη συνέχιση της εξορίας μακριά Του.

Ο άνθρωπος δεν έχει απεριόριστες δυνατότητες και η θέλησή του εξαρτάται  και από τις φυσικές του δυνάμεις. Η δύναμη της αμαρτίας και η συνήθεια μπορεί να καταβάλουν τον άνθρωπο και να του περιορίσουν τη θέληση για αλλαγή. Η συνήθεια, λέει ο άγιος Νεκτάριος, είναι τόσο τυραννική, που ακόμα κι όταν εξασθενήσει - λόγω ηλικίας – η δύναμη των παθών, εξακολουθεί να τα συντηρεί τυραννώντας ανελέητα τον άνθρωπο.

Αν η Χάρη του Θεού εγκαταλείψει τον άνθρωπο, ο τελευταίος είναι κατ’ουσίαν νεκρός, ακόμα κι αν ζει.

Ξέρει [ο άγιος] ότι η ζωή του καθενός μας είναι μοναδική, ότι ο χρόνος είναι μια ανεπανάληπτη ευκαιρία μετάνοιας, ότι όλοι είμαστε ευάλωτοι απέναντι στον θάνατο που καραδοκεί και ότι οφείλουμε να παλέψουμε για να αλλάξουμε τη ζωή μας πτος το καλύτερο.

Η μετάνοια ασφαλώς δεν είναι εύκολη υπόθεση, αφού ο μετανοών αρνείται τον ίδιο του τον εαυτό, δηλαδή τις μέχρι τώρα επιθυμίες του,  και ξέρουμε πόσο οι επιθυμίες ταυτίζονται με αυτό που θεωρούμε εαυτό.

Η εξομολόγηση είναι το μοναδικό μέσο θεραπείας της ψυχής. Πρέπει να είναι εκούσια, ειλικρινής, να γίνεται με ταπείνωση και συντριβή καρδιάς. Το αποτέλεσμα της εξομολόγησης είναι η σταδιακή αποκατάσταση της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό. Η θεραπεία της ψυχής ξεκινά με τη συναίσθηση της αμαρτίας και την εξομολόγηση και συνεχίζεται με τον αδιάκοπο αγώνα εναντίων των παθών.

Ανεξαρτήτων των μεταβαλλομένων διαθέσεών του, ο άνθρωπος οφείλει να προσπαθήσει να τηρεί όσα του λέει η συνείδησή του και ο λόγος του Θεού.

Οι ομιλίες που συγκροτούν αυτό το βιβλίο εκφωνήθηκαν πριν από έναν αιώνα και περισσότερο. Η ορολογία θα μπορούσε να ξενίσει σε κάποια σημεία της, κάτι που είναι αναμενόμενο εξαιτίας της απόστασης και της αλλαγής που επήλθε από την τότε παραδοσιακή κοινωνία έως σήμερα, και αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψιν από τον αναγνώστη.

Οι άνθρωποι έχουν αρχίσει εκ νέου να στοχάζονται τη συχέτιση της ελευθερίας του ανθρώπου με την ηθική προοπτική του.

Η χριστιανική ηθική αφορά πράγματα ουσιώδη, που διαρκούν, και δεν έχει να κάνει με πράγματα πρόσκαιρα και φθαρτά, αλλά με όσα εξακολουθούν να είναι σημαντικά για όλους μας.

Ο μετανιωμένος ανακαλύπτει ότι γίνεται κανούργιος άνθρωπος όχι διότι βρίσκει ένα κυριολεκτικά άλλον εαυτό, αλλά διότι απελευθερώνεται από ό,τι τον δέσμευε να ανακαλύψει τον ενδόμυχο αληθινό του εαυτό.
Κι αν ο ψυχαναλυόμενος μπορεί να ανακαλύψει τις όποιες επιθυμίες του και να τις αποδεχτεί, εν ανάγκη παρακάμπτοντας τη συνείδησή του που τον αποτρέπει από την αμαρτωλή απόλαυση, ο μετανιωμένος, με τη συνείδησή του να τον αποτρέπει από την αμαρτία, ανακαλύπτει σιγά-σιγά ότι οι επιθυμίες του ταυτίζονται με το θέλημα του Θεού.

Ο άγιος λέει ότι έχεις πολλές επιλογές, οι οποίες συνεπάγονται και αντίστοιχες ευθύνες, και σου προτείνει να ακολουθήσεις την επιλογή της πίστης και των απαιτήσεών της, επιχειρηματολογώντας για την πρότασή του αυτή. Δεν σε πιέζει, εξηγεί και σου λέει ξεκάθαρα την προσωπική του αλήθεια αι σου προτείνει να κάνεις ένα βήμα παραπέρα.

Το ενδιαφέρον του αγίου για μια καλύτερη και πιο ευτυχισμένη ζωή, δεν θα έβρισκε κανέναν σημερινό άνθρωπο αδιάφορο, ειδικά αυτόν που στην παγκοσμιοποιημένη σημερινή ευθραστότητα αναζητά κάποια νησίδα σταθερότητας και ασφάλειας, οπότε μπορεί να ξεκινήσει μια συζήτηση για τα κριτήρια μιας ζωής ευτυχισμένης κ.ο.κ.