"Περί Επιμελείας Ψυχής"

Ομιλία B'
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΟΥ ΑΥΤΕΞΟΥΣΙΟΥ

“Ει τις θέλει οπίσω μου έλθειν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι” (Μτ. 16, 24)

“Το αυτεξούσιο του ανθρώπου είναι ανεπηρέαστο”. Από το παραπάνω ρητό φανερώνεται ο βαθμός της ηθικής ελευθερίας του ανθρώπου. Ο Σωτήρας μας καλεί τον άνθρωπο να τον ακολουθήσει και τον αφήνει ελεύθερο να αποφασίσει για το σπουδαιότατο αυτό ζήτημα : να τον ακολουθήσει ή να στραφεί αντίθετα από τον δρόμο του Θεού. Ήλθε για τη σωτηρία του ανθρώπου και όμως δεν παραβιάζει το αυτεξούσιό του. Τον προσκαλεί να πάρει ενεργό μέρος στη σωτηρία του. Ωστόσο δεν επηρεάζει καθόλου το αυτεξούσιό του.

Η ελευθερία αυτή, δηλαδή το να ενεργεί κατά προαίρεση και να ακολουθεί τους Νόμους Του, μη επηρεαζόμενος ούτε από τον ίδιο τον Θεό, φανερώνει τον απόλυτο χαρακτήρα του αυτεξουσίου του ανθρώπου, που απορρέει από την ηθική του ελευθερία, τη μεγάλη του αξία, την υψηλή θέση που κατέχει στη Δημιουργία.

Η ηθική μας ελευθερία μας υποχρεώνει να προνοήσουμε για τη σωτηρία μας.

...η σωτηρία μας δεν συντελείται μόνο από την απόλυτη ενέργεια της Χάριτος του Θεού, αλλά και από τη συγκατάθεση και την ταυτόχρονη ενέργεια του ανθρώπου.

...δύο είναι οι παράγοντες της σωτηρίας :
α) η ελεύθερη θέληση του ανθρώπου
β) η Χάρη του Θεού

Η θεία Χάρη είναι αυτή που τελειοποιεί και σώζει, ωστόσο δεν πρέπει να θεωρείται μικρότερης σημασίας η θέληση του ανθρώπου, αλλά είναι ανάγκη να θεωρηθεί ως προεξάρχουσα στο κεφάλαιο της σωτηρίας, γιατί αυτή είναι ο κυριότερος μοχλός που εξεγείρει το αδρανές -εξαιτίας της αμαρτίας- φρόνημα.

Παρέχεται μεν η Χάρη, αλλά απαιτούνται η θέληση και η συγκατάθεση ώστε να γίνεια ποδεκτή.

Η αμαρτία, που διέφθειρε τον άνθρωπο, είναι σκοτάδι και μεγάλο κακό, επειδή αντιστρατεύεται το θέλημα του Θεού.

Όσο μεγάλο αγαθό είναι η ηθική ελευθερία, άλλο τόσο συνεπάγεται μεγάλες ευθύνες.

“Εάν κάποιος θέλει να με ακολουθήσει, πρέπει να απαρνηθεί τον εαυτό του, να σηκώσει το σταυρό του και τότε να με ακολουθήσει” (Ματθ. ιστ’24). Αναγνωρίζει μεν την ηθική μας ελευθερία και το αυτεξούσιο, αλλά αφήνει και σ’αυτά τη σωτηρία μας.